Objektif Nedir?
Objektif, film ya da sensör üzerinde görüntü oluşturmaya yarayan mercekler
topluluğudur. Objektifler birden çok merceğin bir kaç grup halinde düzenlenmesi ile oluşur.
Merceğin kalitesi, objektifin kalitesini belirler. Fotoğrafta kaliteyi belirleyen temel öğelerin
başında gelir. Ayrıca, temel ışık kontrol mekanizmalarından biri olan diyaframı da içinde
barındırır.
Odak uzaklığı
Objektifin optik merkezi ile film yüzeyi arasındaki uzaklığın milimetre cinsinden
ifadesidir. Odak uzaklığı genellikle objektif sonsuza ayarlandığında bulunan değerdir.
Işık geçirgenliği
Bir objektifin sahip olduğu maksimum diyafram açıklığı, objektifin ışık geçirgenliğini
gösterir. Diyafram açıklığının büyük olması daha fazla ışık geçirmesini sağlar. Bunun yararı
ise, daha az ışık koşullarında çekim yapabilmek, daha dar alan derinliği elde etmek, ve daha
yüksek enstantane kullanımına olanak vermesidir. Ayrıca, ışık geçirgenliği fazla olan objektif
ile loş ortamlarda netleme yapmak daha kolay olacaktır.
Keskinlik
Bir objektifin kalitesini belirleyen temel kriterdir. Tek başına ölçülebilen bir özellik
değildir. Çözme gücü ve kontrast gibi değişkenlere bağlıdır. Çözme gücü, 1 milimetrelik bir
aralıkta çizgi ayırma gücünü gösterir. Kaliteli bir objektif bir milimetrede 100’den fazla çizgiyi
ayırabilir. Fotoğrafik çalışma için bu yeterlidir. Objektifin kontrastlığı ise, görüntüdeki en
parlak bölgenin en karanlık bölgeye olan aydınlanma oranı ile belirlenir. Bu değer ne kadar
yüksek ise, o kadar yüksek kontrast var demektir. Objektifler en yüksek performanslarını,
genellikle sahip oldukları en açık diyaframdan iki stop kısık değerde gösterirler. Lens keskinliği
merkezden kenarlara doğru gidildikçe azalır. Bu yüzden optik olarak en kaliteli görüntü karenin
merkezinde ve etrafındaki dairesel alanda yer alır.
Objektif, bir mercek veya mercekler topluluğundan oluşan, fotoğraflanan görüntünün
film ya da algılayıcı üzerinde yeterli aydınlık ve netlikte oluşmasını sağlayan sistemdir.
Diyafram ayar halkası ve netleme halkası gibi mekanizmalar da genellikle objektif silindiri
üzerinde bulunur. Objektifin üzerinde odak uzaklığı, diyafram açıklıkları, netleme mesafesi gibi
özellikleri de belirtilir.
Bir objektifin odak uzunluğunu belirlemede objektifin takılı olduğu fotoğraf
makinesinde kullanılan film formatı önemli rol oynar. Günümüzde yaygın biçimde kullanılan
fotoğraf makineleri 35 mm makinelerdir. Yani filmin 24 mm yüksekliğinde ve 35 mm
genişliğindedir.
35 mm filmlerin çapraz uzunluklar 43 mm ölçülür. Normal odaklı objektif, odak
uzunluğu, takılı olduğu makinenin kullandığı filmin çapraz uzunluğuna eşit olan objektiftir.
Eğer 35mm formatında film kullanan 35 mm bir fotoğraf makinesi kullanılıyorsa normal odak
uzunluluğu 43 mm ölçülür. 35 mm formatında normal odak uzunluğu 43-50 mm kabul edilir.
Kısa odaklı objektif, odak uzunluğu, takılı olduğu makinenin kullandığı filmin çapraz
uzunluğundan kısa olan objektiftir. 35 mm formatındaki bir makinenin kısa odaklı objektifleri
35 mm, 28 mm, 24 mm vb. şeklinde listelenebilir. Çapraz uzunluk ise 43 mm ölçülür.
Uzun odaklı objektif, odak uzunluğu, takılı olduğu makinenin kullandığı filmin çapraz
uzunluğundan uzun olan objektiftir. 35 mm formatındaki bir makinenin uzun odaklı objektifleri
85 mm, 105 mm, 200 mm vb. şeklinde listelenir. Çapraz uzunluk 43 mm ölçülür.
Objektif Çeşitleri
Fotoğraf makinelerinde kullanılan objektifler çalışacağımız konuya ve konunun teknik
özelliklerine göre değişir. Objektif seçiminde konu hakkında doğru bilgiler vermek temel
amaçtır. İlgiyi konu üzerinde toplayarak arka veya ön planları flulaştırmak mümkündür. Aynı
görüntüyü her objektifle alabileceğimiz gibi, alınan bu görüntüler arasında psikolojik ve teknik
farklılıklar olacaktır.
Çalışılan konunun veya konu parçasının özelliğine göre objektif kullanmak gerekir. Bu
nedenle çalışılacak konu tespit edildikten sonra makinemize doğru objektifi takmak bize zaman
kazandıracak ve daha iyi sonuçlara neden olacaktır. Objektifleri iyi tanımak ve onlarla nasıl
görüntüler alınabileceğini bilmek, doğru objektifleri satın almak veya yanımızda bulundurmak
için aynı konuyu değişik açılı objektiflerle çekerek karşılaştırmak iyi fikirdir. Siz de elinizdeki
objektiflerle aynı görüntüyü çekerek etkilerini inceleyiniz
Objektif Çeşitleri
• Normal Objektif
• Geniş Açılı Objektif
• Dar (Tele) Objektif
• Zoom (Değişken odaklı) Objektif
• Asal (Sabit Odaklı) Objektifler
• Makro Objektif
• Balık Gözü Objektif
• Tilt-Shift objektifler
Normal Objektifler
Görüş açısı insanın tek gözüyle sabit bir noktaya baktığında gördüğü açıya yakın olan
objektife (46 derece) normal objektif diyoruz. 24×36 mm film kullanan makinelerde normal
objektif odak uzunluğu 50 mm dır. Bu objektifler, ışık geçirgenliği ve keskinliği yüksek olması,
buna karşın fiyatlarının düşük Olması nedeniyle en ideal objektiflerdir.
Bu objektiflerin en büyük özelliği sağladığı perspektifin gözün algıladığı perspektife
çok yakın olmasıdır. Bunun en önemli sebebi, kullanıcının değişik görme açısıyla vizörden
bakarak, konuyu değişik bir boyutta görmesini önlemek ve konudaki boyutların bozulmadan
göze ve oradan da filme ulaşmasını sağlamaktır.
Normal açı insan gözünün görebildiği açıya eşdeğerdir ve bu açı 45 -50 derecedir.
Dolayısıyla; normal odaklı objektifler insan gözünün gördüğü açıyı film düzlemi üzerine
yansıtır.
50mm
Geniş Açılı Objektifler
Geniş açı objektiflerin en büyük özelliği, konuyu gözün gördüğünden daha geniş açıda
görebilmesidir. Çünkü normal göz, 46 ila 48 derecelik bir açıyla görebilirken, geniş açılı
objektifler, 60 ila 65 dereceden başlayıp 180 derecelik açılara kadar görebilirler. Genel olarak
kullanılan filmin formatına göre normal objektifin odak uzaklığından küçük olan her objektif,
geniş açılı objektiftir. Bu objektifler aynı zamanda alan derinliğinin en fazla olduğu
objektiflerdir. Görüntü içindeki nesneleri olduğundan daha geride gösterir.
35 mm lık film kullanan makineler için odak uzunluğu 50 mm’den daha az olan
objektifler geniş açılı objektiflerdir. Genel olarak 15 – 35 mm arasındadır. Geniş açı objektifler
net alan derinliği fazla olduğundan, konu derinliği boyunca net bir görüntü sağlayabilir.
Çok geniş açılarda deformasyon yapar.. Bu lenslerde konuya yaklaşıldığında konunun
objektife yakın olan kısmı daha büyük diğer taraflar olduğundan küçük fotoğraflanır.
24mm
Dar Açılı (Tele) Objektifler
Normal objektiften daha uzun odak uzaklığına sahip objektiflere tele objektif denir.
Fotoğraf makinesini konuya yaklaştırmaya gerek kalmadan, normal objektife göre daha büyük
görüntü oluşturan objektiflerdir. Odak uzaklığı artıkça, büyütme güçleri artar. Alan derinliğinin
sınırlı oluşu, asıl konuyu çevresindeki ayrıntılardan arındırma olanağı sağlar.
Dar açılı objektifler, konuya yaklaşmadan konu düzlemini fotoğraf makinesine
yakınlaştıran ve odak uzaklığı olarak normal objektiften daha büyük olan objektiflerdir.
Kullanılan filme göre odak uzaklığı normal objektiften büyük olan her objektif dar açılı objektif
diyebiliriz.
Yapı olarak biri önde biri arkada 2 optik gruptan oluşur. Tele objektiflerin en büyük
özelliği konuyu yaklaştırmakla beraber, konu planlarını üstüste bindirmesidir. Doğal olmayan
bu görüntüyü daha çok sinemacılar uzak plan çekimlerde kullanırlar. Portre fotoğrafçılığında
ve moda fotoğrafçılığında da sürekli kullanılır. Çünkü alan derinliğini azaltarak konuyu ön
plana çıkartır.
Tele objektiflerin bir diğer türü de “Süper Tele” objektiflerdir. 300mm ‘nin üzerindeki
(400mm, 800mm gibi) bu objektifler spor karşılaşmalarında ve doğal yaşam fotoğrafçılığında
sıklıkla kullanılmaktadır.
200mm
Değişken Odaklı (Zoom) Objektifler:
Objektif üzerindeki bir halkanın ileri-geri hareket ettirilmesiyle odak uzaklığı
değişebilen objektiflerdir. Odak uzaklığı iki değer arasında değişebilen tüm objektifler
zoomdur. Bu tür objektiflerin asal objektiflere oranlar ışık kaybı vardır.
Bir mercek grubunda, ince ve kalın kenarlı merceklerin arası açılabilirse ya da mesafe
ayarlanabilirse, odak uzaklığı da sistem olarak değiştirilebilir. Odak uzaklığının değişme oranı
ince ve kalın kenarlı mercekler arasındaki mesafenin değişimine bağlı olarak değişebilir. Bu
kuraldan istifade edilerek, değişken odaklı objektifler üretilmiştir.
Ancak bu objektif sabit odak uzaklığına sahip bir objektifin yerini hem ışıklılık hem de
keskinlik olarak asla tutamaz. Çünkü ışınlar objektifin yapısından dolayı daha fazla mercekten
geçmek zorundadır. Bu da görüntü kalitesini düşürür. Ancak hem maliyet, hem de çabukluk
açısında tercih edilmektedir.
Asal (Sabit Odaklı) Objektifler
Odak uzaklığı sabit olan objektiflere denir. (24, 50, 105, 500,…) Asal objektiflerin
zoom objektiflere göre ışık geçirgenliği daha fazladır. Ancak sık sık objektif değiştirme
zorunluluğu, fotoğrafçının hızını keser. Buna karşılık yüksek kalite önceliği olan (reklam
fotoğrafçıları gibi) fotoğrafçılar bu objektifleri tercih etmektedir.
Genel Özellikleri
• Sabit bakış açısı
• Yüksek kalite
• Maksimum diyafram
Makro Objektif
Çekilen konuyu birebir ölçülerde film ya da dijital sensöre düşürebilen objektif türüdür.
Örnek olarak 2cm büyüklüğündeki bir çiçeğin film üzerindeki görüntüsü 2cm olabiliyorsa, bu
objektif makro objektiftir. Makro objektifler yapıları gereği hem daha yakına netlik yapabilirler
hem de diğer objektiflerden daha keskinlerdir.
Çiçek-böcek fotoğrafları başta olmak üzere vahşi yaşama ait fotoğraflar bu tür
objektiflerle çekilir. Konunun çok yakınına sokulmak gerektiği için net alan derinliği oldukça
azalır. Örneğin; bir böcek fotoğrafında böceğin yalnızca çok küçük bir bölümü net
görüntülenebilir.
Balık Gözü Objektif
180 derecelik görüş açısı sunan objektif türüdür. Balık gözü objektiflerde biçim
bozulmaları had safhaya ulaşır.
Tilt-Shift objektifler
Tilt-Shift objektifler perspektif düzenleyici objektiflerdir. Genel olarak mimarlık
fotoğraflarında kullanılırlar. Yüksek yapılar perspektif bozulmasına uğradığından, dikey
çizgilerde yukarıya doğru bir kaçış veya birleşme gözlenir. Shift optikler bu tür etkileri
gidermek için tasarlanmıştır. Büyük format körüklü makinelerde, objektif veya film düzlemine
müdahale etmekle yapılan düzeltme, 35 mm makinelerde, bu objektiflerin gövde üzerinde bir
yana doğru paralel kaydırılması suretiyle yapılabilir. Odak uzunlukları geniş açı sınıfına girer
ve 28 mm-35 mm arasında değişir. Shift objektifler oldukça pahalı objektiflerdir.
Tilt-Shift objektifler netliğin belirli bölgelerde toplanması amacıylada kullanılmaktadır.
Genel değerlendirme
Yukarıda ifade edildiği gibi objektif seçenek sayısı oldukça fazladır. Yukarıdaki
çeşitliliği genel olarak sınıflandırmak gerekirse öncelikle objektifleri yapısına göre ayaırmak
gerekir.
Bunlar:
1) Sabit odaklı Objektif
2) Zoom Objektif
İkinci sınıflandırma ise görüş açılarına göre objektifler.
Bunlar:
1- Normal Açılı Objektif
2- Geniş Açılı Objektif
3- Dar Açılı Objektif
Üçüncü sınıflandırma ise “Kullanım amaçlarına göre özel objektifler” şeklinde
yapılabilmektedir.
Bunlar:
1- Makro Objektifler
2- Balık Gözü Objektifler
3- Tilt-Shift Objektifler
Normal Objektif Geniş Açılı Objektif Dar Açılı Objektif
– Lens odak uzunluğu gerçekte görüş açısıyla ilgilidir.
– Balık gözü ‘Görüş açısı’ 180 derece
– 500mm ‘Görüş açısı’ 5 derece
