Fotoğraf Makineleri
Fotoğraf denilen görüntüleri kaydedebilmek için, fotoğraf makinesi dediğimiz “karanlık
kutu”ları kullanırız. Fotoğraf makinesi ya da yabancıların kamera olarak adlandırdığı karanlık
kutular, aslında içlerinde bulunan filmin zarar görmesini önleyen araçlardır. Makinelerin
görevi, objektiften giren ışığı, film ya da algılayıcı denilen kayıt düzlemine kontrollü şekilde
düşmesini sağlamaktır. Fotoğraf makineleri gövde ve objektif dediğimiz iki temel parçadan
oluşurve bu temel parçalarınüzerinde bulunan kontrol mekanizmaları(netleme, enstantane,
diyafram ) sayesinde istenilen nitelikte görüntüler oluşturulur. Fotoğraf makineleri format, yapı,
marka, fiyat gibi çeşitli farklılıklar taşısalar da ortak özelliklere sahiptir. Fotoğraf makinelerini
4 temel kritere göre sınıflandırabiliriz.
A. Kullandığı film boyutuna göre
20
B. Vizor / Bakaç sistemlerine göre
C. Netleme sistemlerine göre
D. Kayıt sistemlerine göre
Bu Dersin videosunu Youtube kanalımızdan izleyebilirsiniz, tek yapmanız gereken kanalımıza abone olmak ve size faydası olduğuna inandıysanız beğeni yapmak.
Kullandığı film Boyutuna Göre Makineler
Fotoğraf makinesi üretimi teknik ve oldukça zor bir iştir. Fakat daha zor olan bir süreç
de uygun film üretimidir. Film üretimindeki zorluk, üreticileri belirli boyutlarda film üretmeye
yöneltmiştir. Bunun sonucu olarak da makine üreticileri bu boyutlara uygun fotoğraf makineleri
tasarlayıp, üretmişlerdir.
Format adı verilen film boyutlarının, fotoğraf için çok önemli sonuçları vardır.
Oluşturmak istediğiniz görüntü için küçük boyutlarda bir film kullanırsanız, bu filmden
yapabileceğiniz kaliteli baskının boyutları küçük olacaktır. Böyle bir filmden büyük boyutta
baskı istendiğinde ise, keskinlik azalacak ve renkler birbirine girecektir. Bu nedenle, fotoğraf
makinesi amacına uygun olarak alınmalıdır. Küçük boyutlu filmle afiş yapılamayacağı
bilinmelidir.
1. Küçük Format Makineler
APS (16,7×30,2mm)
35mm (24x36mm)
X-Pan (24x65mm) Panoramik
DX (16x24mm) Dijital Format
Kompakt Dijital Makineler
2. Orta Format Makineler
645 (6×4,5cm)
66 (6x6cm)
21
67 (6x7cm)
69 (6x9cm)
612 (6x12cm) Panoramik
617 (6x17cm) Panoramik
3. Büyük Format Makineler
4”x5” (10×12,5cm)
5”x7” (13x18cm)
8”x10” (20x25cm)
Küçük formatlı fotoğraf makineler
Küçük boyutlu olmaları nedeniyle cebe, çantaya kolaylıkla sığabilen bu makineler,
1970’li yıllarda piyasaya çıktı. 110 koduyla anılan filmin çok küçük olan boyutları (görüntü
boyutu yaklaşık 7 x 11 mm) makinelerin de boyutlarını oldukça küçültmüştü. 1980
ortalarında üretimi sona erdi.
APS Makineler :
APS (Advanced Photo System) olarak 1996 yılında piyasaya sürüldü. Film kasedini
makinenin içine yerleştirdiğinizde kendi kendine filmi sarıyor oluşu, film bitmeden kaseti
çıkarmak istediğinizde kaçıncı karede kalmış olduğunuzu aklında tutması ve bu kaseti yeniden
makineye yerleştirdiğinizde kaldığınız kareye kadar filmi ilerletmesi gibi “akıllı” özelliklere
sahipti. Film görüntü boyutu 16.7 x 30.2 mm, çok kompakt bir tasarım sağlamıştı. Filmin küçük
boyutları nedeniyle, çekilen fotoğrafların kaliteli olarak büyük boyut basılabilmesi olanaklı
değildir. Bu nedenle, fotoğrafçılıkla ciddi ilgilenenler için uygun değildir.
35 mm’lik film kullanan fotoğraf makineleri
35 mm’lik film, hem fotoğraf hem de sinema alanında kullanılan 135 kodlu filmin
yaygın olarak kullanılan adıdır. 1920’lerin sonunda Leica firmasının kullandığı format olması
dolaysıyla, Leica format olarak da bilinir. 24 x 36 mm’lik görüntü alanı ile çok büyük olmayan
baskılar için yeterlidir. Bu format, basit ve ayar gerektirmeyen modellerde kullanılabildiği gibi,
çok ileri SLR modellerde de yaygın olarak kullanılmaktadır. Ayrıca hem ayrı bakaçlı hem de
SLR modeller bulunmaktadır. Dijital teknolojinin gelişiminden önce rekabetin en yoğun olarak
yaşandığı formattır. Bu nedenle teknolojik gelişmelerin en hızlı şekilde uygulandığı formattır.
Çok sayıda aksesuar ve film çeşidi ile fotoğraf sektörünün üzerinde en fazla yoğunlaştığı
boyuttur.
Orta format film kullanan makineler
120 koduyla bilinen ve Roll film olarak adlandırılan filmi kullanan makinelerdir. Çift
(TLR) ya da tek objektifli refleks (SLR) olan bu makineler çoğunlukla kutu görünümüne sahip
olup, diğer modellere göre daha büyük, ağır ve pahalıdır. Daha çok profesyonel stüdyo
çekimleri için tasarlanmışlardır. Amatör fotoğrafçıların yanlarında taşıyamayacağı kadar hantal
ve pahalıdırlar. Orta format filmler ile 4.5 x 6 cm, 6 x 6 cm, 6 x 7 cm, 6 x 8 cm ve 6 x 9 cm gibi
boyutlarda görüntü oluşturulup, daha büyük boyutta kaliteli baskıların yapılması sağlanabilir.
Orta format fotoğraf makinelerinin arkalarına “digital back” olarak adlandırılan dijital
arkalıklarda takılabilmektedir. Kullanışlılık bakımından en esnek fotoğraf makineleri
arasındadır. Bu nedenle, özellikle profesyonel alanda tercih edilmektedir.
Büyük format (plan) film kullanan makineler
Plan (sheet) film kullanan makineler 10 x 12.5 ve 20 x 25 cm film kullanırlar ve “teknik
kamera” ya da “körüklü atölye kameraları “ olarak da adlandırılırlar. Şerit film değil, tabaka
şeklinde satılan plan film kullanıyor oluşları, peşpeşe çekim yapmayı imkansız hale getirir. Bu
nedenle yalnızca mimari ve ürün çekimlerinde kullanılır. Ağır yapıları gereği, tripod ya da
başka bir ayak üzerinde kullanılmaları gerekir. Objektifleri yüksek kalitede büyük görüntüler
alacak şekilde geliştirilmiştir. Körüklü gövde perspektif düzeltmeleri ve alan derinliği etkileri
yapabilir. Çok pahalı ve ağır olmaları nedeniyle sadece profesyonel alanda kullanılır.
Vizör (Bakaç) sistemlerine göre fotoğraf makineleri
Vizör gözümüzü dayayarak baktığımız pencerenin adıdır. Vizör sistemi ise, görüntüyü
bu pencereden gözümüze kadar ulaştıran sistemdir. Vizör sistemi, çok basit mercek
sistemlerinde oluşabildiği gibi, kaliteli mercekler ve aynalardan da oluşabilir. Son zamanlarda
çıkan dijital fotoğraf makinelerinin çoğunda elektronik vizör kullanılmaktadır.
Ayrı Vizörlü Makineler: Objektiften bağımsız görüşü olan vizörlere denir. Bu vizör
sistemine göre kullanın gözüne ulaşan görüntü ile, objektifin içinden geçen görüntü aynı
değildir. Bu farklılık, istenilen görüntünün oluşmaması sonucunu yaratabilir. Bu olumsuzluğa
“paralaks hatası” diyoruz. Gelen olarak basit kompak ve ayar gerektirmeyen makinelerde
kullanılır.
SLR Makineler: SLR (Single Lens Reflex) makineler, tek objektifli, görüntüyü ayna
yardımı ile yansıtan makinelerdir. Bu makinelerde objektiften filme ulaşan görüntü tam olarak
gürülebildiği için kompozisyon ve netleme kolayca yapılabilir. Objektif ve film arasında ışığın
geçtiği yol üzerinde 45 derecelik açı ile yerleşmiş olan ayna, görüntüyü makinenin üst
bölümünde bulunan prizmaya yansıtır. Prizmadan geçen görüntü iki ayna tarafından göze
ulaşır. Deklanşör basıldığı anda ayna yukarı kalkar, Bu sırada filmin önündeki örtücü perde
açılır. Bu şekilde ışık, arkada bulunan filme ya da algılayıcıya ulaşır ve pozlama gerçekleşir.
Ama bu sistem de mükemmel değildir. Aynanın yukarı kalması sırasındaki sarsıntı ve çekim
anında gözün görüntüye ulaşamaması problemleri vardır. Kısa pozlamalarda bu görüntü kaybı
problem yaratmaz, fakat uzun gece çekimlerinde bir sorun haline gelebilir. En kullanışlı ve
yaygın kullanılan refleks makineler çoğunlukla 35 mm formatta olmasına karşın, orta format
(120) ve APS film kullanan modeller de mevcuttur.
TLR Makineler: TLR (Twin Lens Reflex) Çift objektifli aynalı modellerin ön paneline
yerleştirilmiş iki objektif birlikte hareket ederler. Üstteki objektif görüntüyü görmek ve
netlemek içindir. Alt objektifin arkasındaki perde, deklanşöre basıldığında açılır ve ışık içeri
girerek filmi pozlar. Bu makinelerde de paralaks hatası oluşur. Çoğunda objektif değiştirme
olanağı yoktur. Sınırlı sayıda orta format film kullanan makine üreti yapılmıştır. Günümüzde
kullanılmamaktadır.
Körüklü Makineler: Körüklü sistemler genellikle körüklü fotoğraf makinesi (folding
camera) adı verilen büyük ve orta boy makinelerde bulunur. Objektifle film düzlemi arasında
bir körük bulunur. Bu körük yardımı ile objektif film düzleminden uzaklaştırılarak netleme
işlemi gerçekleştirilir. Görüntüye ait kadraj ve netlik kontrolü bir buzlu cam üzerinden
izlenebilir.
Elektronik vizör: Dijital fotoğraf makinelerinin bazılarında, vizörde küçük bir ekran
ile fotoğraf makinesinin yakaladığı görüntü görülür. Bu görüntü, objektiften geçen görüntünün
bire bir görünmesi ile çekeceğimiz görüntünün aynısının ekranda görülmesini sağlar. Burada
ekranın kalite ve özellikleri önemlidir. Bu tip makinelerde görüntü optik vizöre göre yapay bir
görüntüdür ve genel olarak makine daha fazla pil harcar.
Netleme Sistemlerine Göre fotoğraf makineleri
Konunun uzaklığına bağlı olarak film düzlemi üzerine düşen görüntü de net veya flu
olarak belirecektir. Konunun net olarak kaydedilebilmesi için makine sisteminin ya da
kullanıcının çabası gerekir.
Netleme gerektirmeyen makineler: Çok basit ve kompakt makinelerde kullanılır.
Geniş açılı ve kışık diyaframlı sabit bir objektife sahiptir. Yani net alan derinliği fazladır.
Konuya yaklaşmadan çekim yapıldığında görülebilir her şey net olarak film düzleminde oluşur.
Konuya çok yakınlaşmak netsizliğe yol açar. Diyafram değeri nedeniyle ışık geçirgenliği azdır.
Bu nedenle, çok miktarda ışığa gereksinim duyulur. Özellikle iç mekan çekimlerinde flaş
kullanımı zorunludur.
Manuel Netleme gerektiren makineler: Objektif üzerinde el ile ayarlanabilen
(manuel) bir netleme halkası bulunan ve genellikle objektifi değişebilen modellerdir. Netleme
halkasının çevrilmesiyle, objektif içinde yer alan bir grup mercek ileri ve geri hareket ederek
netliği sağlar. Konuya göz kontrolu ile netleme yapılır. Refleks tiplerde, ayna ile prizma
arasında bulunan buzlu cam, netlemeye yardımcı olacak bir ayar sistemine sahiptir.
Otofokus Makineler : Deklanşöre yarım basıldığında harekete geçen küçük bir elektrik
motoru, objeye otomatik olarak netleme yapılmasını sağlar. Otofokus (AF) gerektiğinde
manuel olarak da kullanılabilir. Temelde 3 ayrı otofokus sistemi vardır.
• İnfra-red ışınlar yardımıyla,
• Ultrasonik ses dalgaları yardımıyla,
• Ton farklarına (kontrasta) duyarlı dedektörler yardımıyla çalışanlar.
Çoğunlukla “ton farklarına duyarlı dedektörler yardımıyla” netleme sistemi kullanılır. Gün
geçtikçe duyarlılık ve hızları artmaktadır.
Kayıt Sistemlerine Göre fotoğraf makineleri
1. Kimyasal Film Kullanan Makineler
Objektiften giren görüntünün, ışığa duyarlı kimyasal bir madde ile kaplı olan film
yüzeyine düştüğü, şimdiye kadar anlatılan tüm makinelerin girdiği kategori.
2. Dijital Makineler
Kimyasal film kullanan makinelerden en önemli farkı, görüntüyü kaydetmek için film
yerine sayısal bir ortam kullanmasıdır. Görüntünün düştüğü düzlemde, CCD veya CMOS
olarak adlandırılan görüntü algılayıcıları bulunur. Bunun dışında her şey (optik düzenek, vizör,
diyafram, obtüratör, v.b.) film kullanan makinelerle aynıdır.
Görüntü algılayıcılar, üzerlerine düşen ışık ışınlarını elektrik akımına çeviren aygıtlardır
ve yüzeylerinde küçük algılayıcıların dizilim sıklığı “çözünürlük” olarak tanımlanır. Yüksek
çözünürlüklü bir algılayıcı üzerinde çok sayıda minik algılayıcı bulunur ve bu sayede daha
küçük ayrıntıları kaydedebilir. Çözünürlüğü yüksek olan bir dijital fotoğraf makinesi, daha
büyük boyutlarda kaliteli baskılar yapılabilmesine olanak verir.